رام
[ په . ] (ص .) 1 - مطیع، فرمانبردار. 2 - خو گرفته، آموخته . 3 - در آیین زردشتی، یکی از ایزدان و نام بیست ویکم از هر ماه شمسی .
سلس , محلی , داخلی , الیف , سهل الانقیاد , ودیع , مطیع
سلس , محلي , داخلي , اليف , سهل الانقياد , وديع , مطيع
1-کرّه‌ی شُتر 2-گول‌زَنَک، پوست بچه شتر که با کاه آگَنند و نزد ماده شتر گذارند تا آرام گیرد 3-دایه پَروَردِه
● amenable, ocile, omestic, uctile, entle, eek, liant, ame, ractable
Gehorsam
benedict ==> نوداماد، (م.ل.) مبارک، خجسته، سعید، خوشحال، ملایم، سست، رام، نرمdocile ==> [.adj]: رام، سر به راه، تعلیم بردار، مطیعdomestic ==> [.adj. & n]: خانگى، خانوادگى، اهلى، رام، بومى، خانه دار، مستخدم یا خادمه domestic inward ==> [.adv. & adj]: درونى، تویى، داخلى، (مجازى) باطنى، ذاتى، داخل رونده، دین دار، پرهیزکار، رام، درون inward manageable ==> [.adj. & vt]: قابل اداره کردن، کنترل پذیر، رامmeek ==> [.adj]: فروتن، افتاده، بردبار، حلیم، با حوصله، ملایم، بیروح، خونسرد، مهربان، نجیب، رامobedient ==> [.adj]: فرمانبردار، مطیع، حرف شنو، رامtame ==> [.adj. & v]: رام، اهلى، بیروح، بیمزه، خودمانى، راه کردنtreatable ==> رام، نرم، تعلیم بردار، قابل درمان، قابل بحثamenable ==> [.adj]: تابع، رام شدنى، قابل جوابگویى، متمایلductile ==> [.adj]: هادى، مجرایىgentle ==> [.v]: نجیب، با تربیت، ملایم، آرام، لطیف، مهربان، آهسته، ملایم کردن، رام کردن، آرام کردن gentle pliant ==> [.adj]: نرم، خم شو، راضى شو، زود راضى شو، دمدمى مزاج، تاشوtractable ==> رام شو، رام کردنى، سربراه، نرم، سست مهار
{ص}
مقابل توسن . (از آنندراج ) (انجمن آراء) (رشیدی ) (سروری ). مقابل بدلگام . مقابل چموش . مقابل سرکش و بدرام . ذلول . ذلولی . ضارع . ضرع . ضرعة. ضروع . (منتهی الارب ). نرم:
من با تو رام باشم همواره
تو چون ستاغ کره جهی از من
بمنزلت ستوری داند که بر آن نشیند و چنانکه خواهد میراند و میگرداند و اگر رام و خوش پشت نباشد بتازیانه بیم میکند. (تاریخ بیهقی ).
چون داد بخواهم از تو بس تندی
لیکن چو ستم کنی خوش و رامی .
ملک چون دید کاو در کار خام است
زبانش توسن است و طبع رام است .
زیر بار امانت غم تو
توسنان زمانه رام تواند.
تو خود چه لعبتی ای شهسوار شیرینکار
که توسنی چو فلک رام تازیانه تست .
دلارامی که با من رام بود از من رمید آخر
نمیدانم که آن بیهوده رنج از من چه دید آخر.
دروب ; ستور رام . ذلول ; ستور رام شده . (منتهی الارب ). سهوة; شتر رام . مخنع; شتر رام ریاضت یافته . مدیث ; رام از هر چیزی . مصاحب ; رام بعد صعوبت و سرکشی . ناقة دلاس ; شتر ماده رام و نرم . ناقة، سُرُح ; شتر ماده رام . ناقة متهفة; ناقه رام . ناقة مذعان ; شتر ماده رام . (منتهی الارب ). هزم ; اسب منقاد و رام . (منتهی الارب ). هلواع ; شتر ماده تیز و نیک شتاب و چست و رام . (منتهی الارب ).* بطریق مجاز بر آدمی که سرکش نباشد و فرمانبردار و رام پیشه بود اطلاق کنند.(آنندراج ) (فرهنگ نظام ) (رشیدی ) (انجمن آراء). فرمانبردار و نرم باشد. (لغت فرس اسدی ) (از فرهنگ اوبهی ). فرمان برنده بود و مطیع. (حاشیه فرس اسدی ). مطیع وفرمانبردار. (منتخب اللغات ) (غیاث اللغات ) (از ناظم الاطباء). فرمانبردار. (برهان ). مقابل سرکش . (از شرفنامه منیری ). منقاد. (زوزنی ). مطیع و منقاد و فرمانبر. (شعوری ج 2 ورق 10). مطیع و محکوم . (ارمغان آصفی ):
تو رامی و با تو جهان رام نیست
چو نان خورده آید به از جام نیست .
تو دانی چنان کن که کام تو است
چو گردون گردنده رام تو است .
جهان با کسی جاودان رام نیست
بیک خو برش هرگز آرام نیست .
سپهر روان با کسی رام نیست
ز نیک و بد ماش آرام نیست .
که هستند چرخ و جهان رام او
نجوید ستاره مگر کام او.
از فلک ریمن باکیم نیست
رام بسی بوده همین ریمنم .
باد همیشه فزون جلالت و عزت
دایم پاینده باد دولت رامت .
روز رام است و بخت و دولت رام
ای دل آرام خیز و درده جام .
هر کس که بفرمان تو رام است و مسخر
از دولت و اقبال تو کارش چو نگار است .
خدایگان جهان پادشاه ملک آرام
که امر نافذ او راست چرخ و دولت رام .
غلام نیست بفرمان خواجه رام چنانک
من این نبهره تن خویش را بفرمانم .
رامند خلق مر فلک تند را ازآنک
دربند بندگی فلک تند رام تست .
گر خزر و ترک و روم ، رام حساب تواند
نیست عجب کز نهاد، رام فحول است رم .
مُتَیًّم ;آنکه رام و منقادست . (منتهی الارب ).
-پیروز رام ; آنکه رام و مطیع پیروز است .
-* آنکه پیروز رام و فرمانبر اوست .
-* (اخ ) بروایت شاهنامه نام قدیم ری است . رجوع به پیروز رام در همین لغت نامه شود.
* بطریق مجاز بر جمادات نیز اطلاق نمایند چنانکه تیر را که از کمان زود گشاد دهند گویند تیروکمان را رام کردیم . (از آنندراج ) (از انجمن آرا) (از رشیدی ) (فرهنگ نظام ). رجوع به رام کردن در معنی «راست کردن . نشانه گرفتن ...» و شواهد آن شود.* روان . (آنندراج ) (رشیدی ) (شعوری ج 2 ورق10) (جهانگیری ) (انجمن آراء). روان و رونده . (ناظم الاطباء) (برهان ) (لغت محلی شوشتر، نسخه خطی متعلق بکتابخانه مولف ). سلس . (منتهی الارب ). رجوع به رام کردن در معنی «راست کردن . نشانه گرفتن ...» و شاهد آن شود.* مقابل وحشی است که الفت گرفته و آموخته باشد. (از برهان )
ترا روز رام از جهان رام باد
همان باد را بر تو آرام باد.
شهی خوش زندگانی بود و خوش نام
که خود در لفظ ایشان خوش بود رام .
* (ا) شوق و نشاط. (ناظم الاطباء). شادی و خوشی . (شعوری ج 2 ورق10).* رامش و صلح و سازش که در اوستا رامن
نفرموشم ز دل یاد توهرگز
نه روز رام نه روز هزاهز.
* در فرهنگ ناظم الاطباء معانی جاهد و ساعی و هوشیار و زیرک ، و بسیاری و فراوانی نیزباین کلمه داده شده است اما منحصر بهمان ماخذ است .* صاحب انجمن آرا و بتبع او صاحب آنندراج این کلمه را بمعنی شهر آورده اند در کلمات :
-رام اردشیر ; شهر اردشیر.
-رام هرمز ; شهر هرمز.
اما ظاهراً بر اساسی نیست چنانکه یاقوت در معجم البلدان نیز از جزء رام در ترکیب رام هرمز معنی مراد و مقصود دریافته است و معنی ترکیب «رامهرمز» را مقصود هرمز و مراد هرمز دانسته . رجوع به هر یک از این کلمات در ردیف خود شود.
-* (پیشوند) مزید مقدم در اسماء امکنه و اشخاص : رامش . رامشهرستان .راماشاه . رامشین . رامن . رامنی . رامهرمز. رامه . رامتین . رامیتن . رامیثن . رامی . رامین . رامینه . رامان . رامجرد. (یادداشت مولف ).
* آرام . (فرهنگ جهانگیری ) (فرهنگ شعوری ج 2 ورق10).آسوده . ساکت:
زمان تازمان زو برآید خروش
شود رام گیتی پر از جنگ و جوش .
برآن منگر که دریا رام باشد
برآن بنگر که بی آرام باشد.
* (ا) آرام و طاقت و آرامیدن . (برهان ) (لغت محلی شوشتر). آرام و راحت . (فرهنگ نظام ). آرام و طاقت . (ناظم الاطباء).* لقب ملوک هند. (آنندراج ) (انجمن آراء):
گاهی بدریا درشوی ، گاهی به جیحون بگذری
گه رای بگریزد ز تو گه رام و گه خان گه تگین .
ز سرشنی و طراز است مادر و پدرت
مگر نبیره خان و نواسه رامی
عزیز و قیصر و فغفور را بمان که درست
نه شاه ماند و نه شیر و نه رای ماند و نه رام .
* پادشاه قادر و توانا. (ناظم الاطباء).* مراد و مقصود «در کلمه رامهرمز». (از معجم البلدان ). بمعنی کام است و مترادف آن آید:
کام ورام او ز عالم هست شاعرپروری
شاعران را مدح او گفتن بعالم کام و رام .
مقابل توسن . (از آنندراج ) (انجمن آراء) (رشیدی ) (سروری ). مقابل بدلگام . مقابل چموش . مقابل سرکش و بدرام . ذلول . ذلولی . ضارع . ضرع . ضرعة. ضروع . (منتهی الارب ). نرم:
من با تو رام باشم همواره
تو چون ستاغ کره جهی از من
خفاف .
بمنزلت ستوری داند که بر آن نشیند و چنانکه خواهد میراند و میگرداند و اگر رام و خوش پشت نباشد بتازیانه بیم میکند. (تاریخ بیهقی ).
چون داد بخواهم از تو بس تندی
لیکن چو ستم کنی خوش و رامی .
ناصرخسرو.
ملک چون دید کاو در کار خام است
زبانش توسن است و طبع رام است .
نظامی .
زیر بار امانت غم تو
توسنان زمانه رام تواند.
عطار.
تو خود چه لعبتی ای شهسوار شیرینکار
که توسنی چو فلک رام تازیانه تست .
حافظ.
دلارامی که با من رام بود از من رمید آخر
نمیدانم که آن بیهوده رنج از من چه دید آخر.
جعفر فراهانی (از ارمغان آصفی ).
دروب ; ستور رام . ذلول ; ستور رام شده . (منتهی الارب ). سهوة; شتر رام . مخنع; شتر رام ریاضت یافته . مدیث ; رام از هر چیزی . مصاحب ; رام بعد صعوبت و سرکشی . ناقة دلاس ; شتر ماده رام و نرم . ناقة، سُرُح ; شتر ماده رام . ناقة متهفة; ناقه رام . ناقة مذعان ; شتر ماده رام . (منتهی الارب ). هزم ; اسب منقاد و رام . (منتهی الارب ). هلواع ; شتر ماده تیز و نیک شتاب و چست و رام . (منتهی الارب ).* بطریق مجاز بر آدمی که سرکش نباشد و فرمانبردار و رام پیشه بود اطلاق کنند.(آنندراج ) (فرهنگ نظام ) (رشیدی ) (انجمن آراء). فرمانبردار و نرم باشد. (لغت فرس اسدی ) (از فرهنگ اوبهی ). فرمان برنده بود و مطیع. (حاشیه فرس اسدی ). مطیع وفرمانبردار. (منتخب اللغات ) (غیاث اللغات ) (از ناظم الاطباء). فرمانبردار. (برهان ). مقابل سرکش . (از شرفنامه منیری ). منقاد. (زوزنی ). مطیع و منقاد و فرمانبر. (شعوری ج 2 ورق 10). مطیع و محکوم . (ارمغان آصفی ):
تو رامی و با تو جهان رام نیست
چو نان خورده آید به از جام نیست .
فردوسی .
تو دانی چنان کن که کام تو است
چو گردون گردنده رام تو است .
فردوسی .
جهان با کسی جاودان رام نیست
بیک خو برش هرگز آرام نیست .
اسدی .
سپهر روان با کسی رام نیست
ز نیک و بد ماش آرام نیست .
اسدی .
که هستند چرخ و جهان رام او
نجوید ستاره مگر کام او.
اسدی .
از فلک ریمن باکیم نیست
رام بسی بوده همین ریمنم .
ناصرخسرو.
باد همیشه فزون جلالت و عزت
دایم پاینده باد دولت رامت .
مسعودسعد.
روز رام است و بخت و دولت رام
ای دل آرام خیز و درده جام .
مسعودسعد.
هر کس که بفرمان تو رام است و مسخر
از دولت و اقبال تو کارش چو نگار است .
امیرمعزی .
خدایگان جهان پادشاه ملک آرام
که امر نافذ او راست چرخ و دولت رام .
سوزنی .
غلام نیست بفرمان خواجه رام چنانک
من این نبهره تن خویش را بفرمانم .
سوزنی .
رامند خلق مر فلک تند را ازآنک
دربند بندگی فلک تند رام تست .
سوزنی .
گر خزر و ترک و روم ، رام حساب تواند
نیست عجب کز نهاد، رام فحول است رم .
خاقانی
مُتَیًّم ;آنکه رام و منقادست . (منتهی الارب ).
-پیروز رام ; آنکه رام و مطیع پیروز است .
-* آنکه پیروز رام و فرمانبر اوست .
-* (اخ ) بروایت شاهنامه نام قدیم ری است . رجوع به پیروز رام در همین لغت نامه شود.
* بطریق مجاز بر جمادات نیز اطلاق نمایند چنانکه تیر را که از کمان زود گشاد دهند گویند تیروکمان را رام کردیم . (از آنندراج ) (از انجمن آرا) (از رشیدی ) (فرهنگ نظام ). رجوع به رام کردن در معنی «راست کردن . نشانه گرفتن ...» و شواهد آن شود.* روان . (آنندراج ) (رشیدی ) (شعوری ج 2 ورق10) (جهانگیری ) (انجمن آراء). روان و رونده . (ناظم الاطباء) (برهان ) (لغت محلی شوشتر، نسخه خطی متعلق بکتابخانه مولف ). سلس . (منتهی الارب ). رجوع به رام کردن در معنی «راست کردن . نشانه گرفتن ...» و شاهد آن شود.* مقابل وحشی است که الفت گرفته و آموخته باشد. (از برهان )
ترا روز رام از جهان رام باد
همان باد را بر تو آرام باد.
فردوسی (از فرهنگ نظام ).
شهی خوش زندگانی بود و خوش نام
که خود در لفظ ایشان خوش بود رام .
(ویس و رامین ).
* (ا) شوق و نشاط. (ناظم الاطباء). شادی و خوشی . (شعوری ج 2 ورق10).* رامش و صلح و سازش که در اوستا رامن
نفرموشم ز دل یاد توهرگز
نه روز رام نه روز هزاهز.
(ویس و رامین ).
* در فرهنگ ناظم الاطباء معانی جاهد و ساعی و هوشیار و زیرک ، و بسیاری و فراوانی نیزباین کلمه داده شده است اما منحصر بهمان ماخذ است .* صاحب انجمن آرا و بتبع او صاحب آنندراج این کلمه را بمعنی شهر آورده اند در کلمات :
-رام اردشیر ; شهر اردشیر.
-رام هرمز ; شهر هرمز.
اما ظاهراً بر اساسی نیست چنانکه یاقوت در معجم البلدان نیز از جزء رام در ترکیب رام هرمز معنی مراد و مقصود دریافته است و معنی ترکیب «رامهرمز» را مقصود هرمز و مراد هرمز دانسته . رجوع به هر یک از این کلمات در ردیف خود شود.
-* (پیشوند) مزید مقدم در اسماء امکنه و اشخاص : رامش . رامشهرستان .راماشاه . رامشین . رامن . رامنی . رامهرمز. رامه . رامتین . رامیتن . رامیثن . رامی . رامین . رامینه . رامان . رامجرد. (یادداشت مولف ).
* آرام . (فرهنگ جهانگیری ) (فرهنگ شعوری ج 2 ورق10).آسوده . ساکت:
زمان تازمان زو برآید خروش
شود رام گیتی پر از جنگ و جوش .
فردوسی .
برآن منگر که دریا رام باشد
برآن بنگر که بی آرام باشد.
(ویس و رامین ).
* (ا) آرام و طاقت و آرامیدن . (برهان ) (لغت محلی شوشتر). آرام و راحت . (فرهنگ نظام ). آرام و طاقت . (ناظم الاطباء).* لقب ملوک هند. (آنندراج ) (انجمن آراء):
گاهی بدریا درشوی ، گاهی به جیحون بگذری
گه رای بگریزد ز تو گه رام و گه خان گه تگین .
فرخی .
ز سرشنی و طراز است مادر و پدرت
مگر نبیره خان و نواسه رامی
حقوری (از لغت فرس اسدی ، نسخه نخجوانی ).
عزیز و قیصر و فغفور را بمان که درست
نه شاه ماند و نه شیر و نه رای ماند و نه رام .
روحانی (از لغت فرس اسدی نسخه نخجوانی ).
* پادشاه قادر و توانا. (ناظم الاطباء).* مراد و مقصود «در کلمه رامهرمز». (از معجم البلدان ). بمعنی کام است و مترادف آن آید:
کام ورام او ز عالم هست شاعرپروری
شاعران را مدح او گفتن بعالم کام و رام .
سوزنی .
{ع ا}
درختی است .
درختی است .
{اخ}
نام عاشق. (آنندراج ) (انجمن آراء) (منتخب اللغات ). نام عاشق ویس . و چون او بسیار عیاش و شادکام و پیوسته خوشحال و خوش طبع بود ورا بدینجهت رام میگفتند و به رامین شهرت دارد و قصه ایشان منظوم و مشهور است . (از سروری ) (برهان ). نام عاشق ویسه که رامین و رامتین نیز گویندش . (شرفنامه منیری ). نام عاشق ویس که رامین نیز گویند. (از شعوری ج 2 ورق10) (ناظم الاطباء). نام عاشق ویس که واضع ساز چنگ است و رامین نیز آمده و چون در فارسی رام بمعنی خوش آمده و او بسیار عیاش بوده او را رام گفتندی . (برهان ):
مر او را گفت [ دایه ] راما نیکناما
نگردد همچو نامت ویس راما.
فزون شد در دلش بخشایش رام
گرفت از دوستی آرایش رام .
رام را گر برگ گل باشد نبیند ویس را
ور سلیمان ملک خواهد ننگرد بلقیس را.
نام عاشق. (آنندراج ) (انجمن آراء) (منتخب اللغات ). نام عاشق ویس . و چون او بسیار عیاش و شادکام و پیوسته خوشحال و خوش طبع بود ورا بدینجهت رام میگفتند و به رامین شهرت دارد و قصه ایشان منظوم و مشهور است . (از سروری ) (برهان ). نام عاشق ویسه که رامین و رامتین نیز گویندش . (شرفنامه منیری ). نام عاشق ویس که رامین نیز گویند. (از شعوری ج 2 ورق10) (ناظم الاطباء). نام عاشق ویس که واضع ساز چنگ است و رامین نیز آمده و چون در فارسی رام بمعنی خوش آمده و او بسیار عیاش بوده او را رام گفتندی . (برهان ):
مر او را گفت [ دایه ] راما نیکناما
نگردد همچو نامت ویس راما.
(ویس و رامین ).
فزون شد در دلش بخشایش رام
گرفت از دوستی آرایش رام .
(ویس و رامین ).
رام را گر برگ گل باشد نبیند ویس را
ور سلیمان ملک خواهد ننگرد بلقیس را.
خواجوی کرمانی .
{اخ}
نام واضع ساز چنگ چون در اصل فرس رام بمعنی خوش آمده و آن بسیار عیاش بوده و او را رام گفته اند و او را رامتین و رامتینه نیز گفته اند. (آنندراج ). (انجمن آراء). نام شخصی که واضع ساز چنگ بوده . (منتخب اللغات ) (برهان ) (از لغت محلی شوشتر) (از شعوری ج 2 ورق10) (از ناظم الاطباء) (فرهنگ رشیدی ) (از فرهنگ سروری )
گرچه تن چنگ شبه ناقه لیلی است
ناله مجنون ز چنگ رام برآمد.
نام واضع ساز چنگ چون در اصل فرس رام بمعنی خوش آمده و آن بسیار عیاش بوده و او را رام گفته اند و او را رامتین و رامتینه نیز گفته اند. (آنندراج ). (انجمن آراء). نام شخصی که واضع ساز چنگ بوده . (منتخب اللغات ) (برهان ) (از لغت محلی شوشتر) (از شعوری ج 2 ورق10) (از ناظم الاطباء) (فرهنگ رشیدی ) (از فرهنگ سروری )
گرچه تن چنگ شبه ناقه لیلی است
ناله مجنون ز چنگ رام برآمد.
خاقانی .
{ا}
ترا روز رام از جهان رام باد
همان باد را با تو آرام باد.
می خور کت باد نوش بر سمن و پیلگوش
روز رش و رام و جوش روز خور و ماه و باد.
چو روز رام شاهنشاه کشور
بمی بنشست با گردان لشکر.
بشادی روز رام و روز شنبد
فرودآمدبه لشکرگاه موبد.
صاحب انجمن آرا و بتبع او صاحب آنندراج آرد: روز رام و آن مهرگان بزرگ است و روز ظفر یافتن فریدون است بر ضحاک و در این روز پارسیان شکر و پرستش و زمزمه کردندی که از ظلم ضحاک عرب فارغ شده اند و نجات یافته اند. (آنندراج ) (انجمن آراء). و نیز رجوع به فرهنگهای اسدی ، سروری ، غیاث اللغات ، آنندراج ، انجمن آرا، رشیدی ، نظام ، برهان ، لغت محلی شوشتر و منتخب اللغات و مقدمه ویس و رامین چ محجوب ص 68 شود.
-رام روز ; روز رام:
رام روز است و بخت و دولت رام
ای دلارام خیز و درده جام .
ورجوع به رام شود.
-آذر رام خراد ; یعنی آتش فره ایزد رام . (مزدیسنا ذیل ص 229):
دل شاه از اندیشه آزاد شد
سوی آذر رام خراد شد.
ورجوع به ص 167 همان کتاب و روزشماری در ایران باستان ص 51 و 52 و یشتها ص 134 و 135 شود.
* (اخ ) نام ملک موکل بر مصالح روز رام است وآن مهرگان بزرگ است . (از منتخب اللغات )(آنندراج ) (انجمن آرا). نام فرشته ای است که موکل روز رام و مصالح امور مردم است در آن روز. (برهان ) (ازلغت محلی شوشتر). نام ایزدی است که نگهبانی روز بیست ویکم هر ماه بدو سپرده شده . (مزدیسنا ذیل ص 229).
ترا روز رام از جهان رام باد
همان باد را با تو آرام باد.
فردوسی .
می خور کت باد نوش بر سمن و پیلگوش
روز رش و رام و جوش روز خور و ماه و باد.
منوچهری .
چو روز رام شاهنشاه کشور
بمی بنشست با گردان لشکر.
(ویس و رامین ).
بشادی روز رام و روز شنبد
فرودآمدبه لشکرگاه موبد.
(ویس و رامین ).
صاحب انجمن آرا و بتبع او صاحب آنندراج آرد: روز رام و آن مهرگان بزرگ است و روز ظفر یافتن فریدون است بر ضحاک و در این روز پارسیان شکر و پرستش و زمزمه کردندی که از ظلم ضحاک عرب فارغ شده اند و نجات یافته اند. (آنندراج ) (انجمن آراء). و نیز رجوع به فرهنگهای اسدی ، سروری ، غیاث اللغات ، آنندراج ، انجمن آرا، رشیدی ، نظام ، برهان ، لغت محلی شوشتر و منتخب اللغات و مقدمه ویس و رامین چ محجوب ص 68 شود.
-رام روز ; روز رام:
رام روز است و بخت و دولت رام
ای دلارام خیز و درده جام .
مسعودسعد.
ورجوع به رام شود.
-آذر رام خراد ; یعنی آتش فره ایزد رام . (مزدیسنا ذیل ص 229):
دل شاه از اندیشه آزاد شد
سوی آذر رام خراد شد.
فردوسی (از مزدیسنا ص 229).
ورجوع به ص 167 همان کتاب و روزشماری در ایران باستان ص 51 و 52 و یشتها ص 134 و 135 شود.
* (اخ ) نام ملک موکل بر مصالح روز رام است وآن مهرگان بزرگ است . (از منتخب اللغات )(آنندراج ) (انجمن آرا). نام فرشته ای است که موکل روز رام و مصالح امور مردم است در آن روز. (برهان ) (ازلغت محلی شوشتر). نام ایزدی است که نگهبانی روز بیست ویکم هر ماه بدو سپرده شده . (مزدیسنا ذیل ص 229).
{اخ}
نام پادشاه هند. (لغت محلی شوشتر). پادشاه سند است . (لغت فرس اسدی ) (فرهنگ اوبهی ) (از برهان ) (از ناظم الاطباء) (از فرهنگ سروری ). لقب یکی از ملوک هند است . (فرهنگ رشیدی ). در هند قدیم نام یک پادشاه بوده که هندوها او را پرستش میکنند. (فرهنگ نظام ).
نام پادشاه هند. (لغت محلی شوشتر). پادشاه سند است . (لغت فرس اسدی ) (فرهنگ اوبهی ) (از برهان ) (از ناظم الاطباء) (از فرهنگ سروری ). لقب یکی از ملوک هند است . (فرهنگ رشیدی ). در هند قدیم نام یک پادشاه بوده که هندوها او را پرستش میکنند. (فرهنگ نظام ).
{اخ}
به اعتقاد هنود یکی از نامهای خداوند جل جلاله باشد و رام رام مثل اللّه اللّه مستعمل است . (آنندراج ) (انجمن آراء). بهندی نام خدای بزرگ است جل جلاله . (برهان ) (از لغت محلی شوشتر). ماخوذ از هندی ، خدای تعالی جل شانه . (ناظم الاطباء). به اعتقاد هنود یکی از نامهای خدا که در مظهری حلول کرده باشد. (فرهنگ رشیدی ). رام یا رامچند پسر و ولیعهدمحبوب راجه جسرت و یکی از «اوتاد» یعنی مظاهر پروردگار که بصورت بشر برای تنبیه دیوان مردم خوار بزمین آمد و لچمن برادر او بود. (سبک شناسی ج 3 ذیل ص 264): رام با لچمن گفت که هر اندوهی که هست بعد ازمدتی دراز برطرف میشود اما من که «سیتا» را یاد میکنم غم من هر روز زیاده میشود. (اسکندرنامه از سبک شناسی ج 3 ص 264). پس رام گفت : ای باد، تو از جایی که سیتاست بوز، و خود را ببدن او رسان و پیش من بیا تا ببدن من نیز رسی ... (اسکندرنامه از سبک شناسی ج 3 ص 265).و رجوع به مقاله «ادبیات هند» بقلم شادروان ملک الشعراء بهار در مجله مهر سال 4 و فهرست ماللهند شود.
-رام رام ; مثل اللّه اللّه بین هنود مستعمل است . (آنندراج ). اللّه اللّه . و در هندوستان بجای سلام و تحیت این کلمه را گویند. (ناظم الاطباء):
درو[ در بتکده ] بسکه هندو زده رام رام
پریده دم از طبع مرغان بام .
-رام رام گفتن ; سلام کردن . (ناظم الاطباء):
خودبخود هستند چون با عاشقان خود کام رام
از چه می گویند با خوبان هندو رام رام .
به اعتقاد هنود یکی از نامهای خداوند جل جلاله باشد و رام رام مثل اللّه اللّه مستعمل است . (آنندراج ) (انجمن آراء). بهندی نام خدای بزرگ است جل جلاله . (برهان ) (از لغت محلی شوشتر). ماخوذ از هندی ، خدای تعالی جل شانه . (ناظم الاطباء). به اعتقاد هنود یکی از نامهای خدا که در مظهری حلول کرده باشد. (فرهنگ رشیدی ). رام یا رامچند پسر و ولیعهدمحبوب راجه جسرت و یکی از «اوتاد» یعنی مظاهر پروردگار که بصورت بشر برای تنبیه دیوان مردم خوار بزمین آمد و لچمن برادر او بود. (سبک شناسی ج 3 ذیل ص 264): رام با لچمن گفت که هر اندوهی که هست بعد ازمدتی دراز برطرف میشود اما من که «سیتا» را یاد میکنم غم من هر روز زیاده میشود. (اسکندرنامه از سبک شناسی ج 3 ص 264). پس رام گفت : ای باد، تو از جایی که سیتاست بوز، و خود را ببدن او رسان و پیش من بیا تا ببدن من نیز رسی ... (اسکندرنامه از سبک شناسی ج 3 ص 265).و رجوع به مقاله «ادبیات هند» بقلم شادروان ملک الشعراء بهار در مجله مهر سال 4 و فهرست ماللهند شود.
-رام رام ; مثل اللّه اللّه بین هنود مستعمل است . (آنندراج ). اللّه اللّه . و در هندوستان بجای سلام و تحیت این کلمه را گویند. (ناظم الاطباء):
درو[ در بتکده ] بسکه هندو زده رام رام
پریده دم از طبع مرغان بام .
ملاطغرا (از آنندراج ).
-رام رام گفتن ; سلام کردن . (ناظم الاطباء):
خودبخود هستند چون با عاشقان خود کام رام
از چه می گویند با خوبان هندو رام رام .
اشرف (از آنندراج ).
{اخ}
بمعنی مرتفع، نام مردی از نسل یهودا و اولاد حصرون . (اول تواریخ ایام 2: 9 و10) در انجیل متی (1: 3 و4) و انجیل لوقا (3: 33) آرام خوانده شده است . (قاموس کتاب مقدس ). و رجوع به رام بن حصرون شود.
بمعنی مرتفع، نام مردی از نسل یهودا و اولاد حصرون . (اول تواریخ ایام 2: 9 و10) در انجیل متی (1: 3 و4) و انجیل لوقا (3: 33) آرام خوانده شده است . (قاموس کتاب مقدس ). و رجوع به رام بن حصرون شود.
{اخ}
نام مردی از نسل یهودا و از اولاد یرحمیئیل بود. (اول تواریخ 2:25و28) (قاموس کتاب مقدس ).
نام مردی از نسل یهودا و از اولاد یرحمیئیل بود. (اول تواریخ 2:25و28) (قاموس کتاب مقدس ).
{اخ}
نام یکی از منسوبان الیفاز (ایوب 32:2) و بعضی برآنند که همان آرام میباشد که در سفر پیدایش (22: 21) مذکور است . (قاموس کتاب مقدس ).
نام یکی از منسوبان الیفاز (ایوب 32:2) و بعضی برآنند که همان آرام میباشد که در سفر پیدایش (22: 21) مذکور است . (قاموس کتاب مقدس ).
{اخ}
نام یکی از پیروان بهرام چوبین:
وزان روی بهرام آواز داد
که ای نامداران فرخ نژاد
یلان سینه و رام و ایزدگشسب
مر این کشته را بست باید بر اسب .
نام یکی از پیروان بهرام چوبین:
وزان روی بهرام آواز داد
که ای نامداران فرخ نژاد
یلان سینه و رام و ایزدگشسب
مر این کشته را بست باید بر اسب .
فردوسی .
{اخ}
دره رام . نام درّه ای است درهند. (آنندراج ) (از منتخب اللغات ) (انجمن آرا) (از برهان ) (از شعوری ج 2 ورق 10). نام دره ای است در هند لیکن دره رام گویند نه رام تنها. (رشیدی ). رام یا دره رام ناحیه ای بوده است بهند بر سر راه تانسیر و سلطان محمود غزنوی در لشکرکشی سال 402 ه' . ق. بهند تانسیر را گرفته است و بت جکرسوم را از آنجا بغزنین آورده اما قبل از وصول بدان شهر مردم در بیشه ها کمین گرفته اند و بسیاری از لشکریان او را کشته اند. (از تعلیقات دیوان عنصری چ دبیرسیاقی ):
زان گرد نکونام که اندر دره رام
با پیل همان کرد که با گرگ بخواری .
دره رام . نام درّه ای است درهند. (آنندراج ) (از منتخب اللغات ) (انجمن آرا) (از برهان ) (از شعوری ج 2 ورق 10). نام دره ای است در هند لیکن دره رام گویند نه رام تنها. (رشیدی ). رام یا دره رام ناحیه ای بوده است بهند بر سر راه تانسیر و سلطان محمود غزنوی در لشکرکشی سال 402 ه' . ق. بهند تانسیر را گرفته است و بت جکرسوم را از آنجا بغزنین آورده اما قبل از وصول بدان شهر مردم در بیشه ها کمین گرفته اند و بسیاری از لشکریان او را کشته اند. (از تعلیقات دیوان عنصری چ دبیرسیاقی ):
زان گرد نکونام که اندر دره رام
با پیل همان کرد که با گرگ بخواری .
فرخی .
[رَءْم ْ]
{ع مص}
سخت تاب دادن : رام الحبل راماً; رسن را سخت تاب داد. (از المنجد) (از منتهی الارب ) (از ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد).* رام ناقه بچه یا بَوّ خود را; دوست داشتن و انس گرفتن و بدان مهربانی آوردن بر بچه خود و لازم گرفتن آن را. (از اقرب الموارد) (از المنجد) (از منتهی الارب ) (از آنندراج ). رام چیزی ; دوست داشتن آن را و الفت گرفتن بدان . (از ناظم الاطباء).* فراهم آمدن سر ریش و نیکو و به گردیدن آن . (از منتهی الارب ) (از المنجد) (از اقرب الموارد) (از آنندراج ) (ناظم الاطباء). رئْمان . (اقرب الموارد).* به سریشم استوار کردن چیزی را. (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء).* اصلاح کردن تیر. (از اقرب الموارد).
{ع مص}
سخت تاب دادن : رام الحبل راماً; رسن را سخت تاب داد. (از المنجد) (از منتهی الارب ) (از ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد).* رام ناقه بچه یا بَوّ خود را; دوست داشتن و انس گرفتن و بدان مهربانی آوردن بر بچه خود و لازم گرفتن آن را. (از اقرب الموارد) (از المنجد) (از منتهی الارب ) (از آنندراج ). رام چیزی ; دوست داشتن آن را و الفت گرفتن بدان . (از ناظم الاطباء).* فراهم آمدن سر ریش و نیکو و به گردیدن آن . (از منتهی الارب ) (از المنجد) (از اقرب الموارد) (از آنندراج ) (ناظم الاطباء). رئْمان . (اقرب الموارد).* به سریشم استوار کردن چیزی را. (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء).* اصلاح کردن تیر. (از اقرب الموارد).
[رَءْم ْ]
{ع ا}
شتربچه . (از اقرب الموارد) (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء).* بَوّ، گویند: اما لناقتکم من رام ; یعنی چیزی همچون بَوّ یا بچه ناقه دیگری که بدان انس گیرد و آن را دوست دارد. (از اقرب الموارد). پوست شتربچه و جز آن آکنده بکاه برای تسلی شتر ماده و غیر آن . (از اقرب الموارد)(منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء). بَوّ بمعنی پوست بچه شتر پر از کاه و مانند آن برای گذاردن در جلو شتر ماده تا بدان مهر ورزد و بتوان آن را دوشید، یا بچه ای که بجز مادرش او را دایگی کند و پرورش دهد:
کامهات الرام او مطافلا. (از معجم البلدان ).
{ع ا}
شتربچه . (از اقرب الموارد) (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء).* بَوّ، گویند: اما لناقتکم من رام ; یعنی چیزی همچون بَوّ یا بچه ناقه دیگری که بدان انس گیرد و آن را دوست دارد. (از اقرب الموارد). پوست شتربچه و جز آن آکنده بکاه برای تسلی شتر ماده و غیر آن . (از اقرب الموارد)(منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء). بَوّ بمعنی پوست بچه شتر پر از کاه و مانند آن برای گذاردن در جلو شتر ماده تا بدان مهر ورزد و بتوان آن را دوشید، یا بچه ای که بجز مادرش او را دایگی کند و پرورش دهد:
کامهات الرام او مطافلا. (از معجم البلدان ).
[رَءْم ْ]
{اخ}
موضعی است . (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء). کوهی است در یمامه که سنگهای آسیاب را از آن میبرند، در مشرق یمامه واقع است و همچون حایلی میان این شهر وبرّین و بحرین و دهناء میباشد. (از معجم البلدان ).
{اخ}
موضعی است . (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء). کوهی است در یمامه که سنگهای آسیاب را از آن میبرند، در مشرق یمامه واقع است و همچون حایلی میان این شهر وبرّین و بحرین و دهناء میباشد. (از معجم البلدان ).
[من ْ]
{ع ص}
نعت فاعلی از رمی . اندازنده . ج ، رامون ، رُماة. (از اقرب الموارد): رَمیة من غیر رام ; مثل است ، بمعنی تیر انداختن از غیر تیرانداز و آن را در امری گویند که ناگاه رسد. (منتهی الارب ). رامی . رجوع به این کلمه شود.
{ع ص}
نعت فاعلی از رمی . اندازنده . ج ، رامون ، رُماة. (از اقرب الموارد): رَمیة من غیر رام ; مثل است ، بمعنی تیر انداختن از غیر تیرانداز و آن را در امری گویند که ناگاه رسد. (منتهی الارب ). رامی . رجوع به این کلمه شود.
