کوکنار
(کُ) (اِمر.) غوزة خشخاش که از آن تریاک گیرند.
الخشخاش
الخشخاش
گیاه شناسیcone ==> [.vt. & n]: مخروط، میوه کاج، هر چیز مخروطى یاکله قندى، مخروطى شکل کردن، قیف (براى بستنى قیفى) ـ cone poppy ==> [.n]: (گیاه شناسى) خشخاش، کوکنار poppy
{ا مرکب}
خواب در چشم آورد گویند کوک و کوکنار
با فراق روی او داروی بیخوابی شود.
کوکنار از بس فزع داروی بیخوابی شود
گر برافتد سایه شمشیر تو بر کوکنار.
فرخی (از لغت فرس اسدی چ اقبال ص 129).
بیم تو بیدار دارد بدسگالان را به شب
همچو کاندر خواب دارد کودکان را کوکنار.
هر آن کس که بیخواب شد از نهیبش
نخوابد سبک دیگر از کوکناری .
کی غم بوسه و کنار خورد
آنکه او کوک و کوکنار خورد.
چون کوکنار خورده ز سودا دماغ پر
وز خرمی تهی شده چون کوکنار دل .
تا بنگ و کوکنار به دیوانگی کشد
دیوانه باد خصم تو بی کوکنار و بنگ.
تا نسبتی ندارد آبی به کوکنار
وین هر دو را نداند از یک شمار دل .
جایی رسید باس تو کز بهر خواب امن
بگرفت فتنه را هوس کوک و کوکنار.
بر چمن آثار سیل بودچو دُردی می
فاخته کآن دید ساخت ساغری از کوکنار.
ای هرکه افسری است سرش را چو کوکنار
پیشت چو لاله بی سر و دامن تر آمده .
تا به اثر خواب او چشم حسودش برد
شورش آهن بود مغز سر کوکنار.
در مغز فتنه خنجر چون گندنات را
تا نفخ صور خاصیت کوکنار باد.
بخفت بخت حسودت چنانکه پنداری
زمانه روز و شبش کوک و کوکنار دهد.
به بیداری نمانده دیگرش تاب
خواص کوکنارش برده در خواب .
و رجوع به هرمزدنامه تالیف پورداود ص 113 شود.* بعضی تخم خشخاش را هم گفته اند. (برهان ). به معنی خشخاش دانه هم آمده است . (آنندراج ). به معنی خشخاش دانه به طریق مجازنیز آمده . (از فرهنگ رشیدی ). تخم خشخاش . (ناظم الاطباء):
یکی را چنان کوفت آن نامدار
که گشت استخوانش همه کوکنار.
* عصاره و فشرده خشخاش را نیز گویند. (از برهان ). شربت کوکنار. دیاقودا
از آن پس بر سبز دشتی رسید
همه کوکنار و گل و سبزه دید.
بر لشکر گیاهان گل راست سلطنت
کوری کوکنار که حمال افسر است .
نیست نظیر تو خصم خود نبود یک بها
تاج سر کوکنار و افسر نوشیروان .
بود سر کوکنار حقه سیماب رنگ
غنچه که آن دید کرد مهره شنگرف سان .
خواب در چشم آورد گویند کوک و کوکنار
با فراق روی او داروی بیخوابی شود.
خسروانی .
کوکنار از بس فزع داروی بیخوابی شود
گر برافتد سایه شمشیر تو بر کوکنار.
فرخی (از لغت فرس اسدی چ اقبال ص 129).
بیم تو بیدار دارد بدسگالان را به شب
همچو کاندر خواب دارد کودکان را کوکنار.
فرخی .
هر آن کس که بیخواب شد از نهیبش
نخوابد سبک دیگر از کوکناری .
فرخی .
کی غم بوسه و کنار خورد
آنکه او کوک و کوکنار خورد.
سنایی .
چون کوکنار خورده ز سودا دماغ پر
وز خرمی تهی شده چون کوکنار دل .
سوزنی .
تا بنگ و کوکنار به دیوانگی کشد
دیوانه باد خصم تو بی کوکنار و بنگ.
سوزنی .
تا نسبتی ندارد آبی به کوکنار
وین هر دو را نداند از یک شمار دل .
سوزنی .
جایی رسید باس تو کز بهر خواب امن
بگرفت فتنه را هوس کوک و کوکنار.
انوری .
بر چمن آثار سیل بودچو دُردی می
فاخته کآن دید ساخت ساغری از کوکنار.
خاقانی .
ای هرکه افسری است سرش را چو کوکنار
پیشت چو لاله بی سر و دامن تر آمده .
خاقانی .
تا به اثر خواب او چشم حسودش برد
شورش آهن بود مغز سر کوکنار.
خاقانی .
در مغز فتنه خنجر چون گندنات را
تا نفخ صور خاصیت کوکنار باد.
ظهیر فاریابی .
بخفت بخت حسودت چنانکه پنداری
زمانه روز و شبش کوک و کوکنار دهد.
ظهیر فاریابی (از یادداشت به خط مرحوم دهخدا).
به بیداری نمانده دیگرش تاب
خواص کوکنارش برده در خواب .
جامی (از آنندراج ).
و رجوع به هرمزدنامه تالیف پورداود ص 113 شود.* بعضی تخم خشخاش را هم گفته اند. (برهان ). به معنی خشخاش دانه هم آمده است . (آنندراج ). به معنی خشخاش دانه به طریق مجازنیز آمده . (از فرهنگ رشیدی ). تخم خشخاش . (ناظم الاطباء):
یکی را چنان کوفت آن نامدار
که گشت استخوانش همه کوکنار.
اسدی (از آنندراج ).
* عصاره و فشرده خشخاش را نیز گویند. (از برهان ). شربت کوکنار. دیاقودا
از آن پس بر سبز دشتی رسید
همه کوکنار و گل و سبزه دید.
اسدی (گرشاسب نامه چ یغمایی ص 452).
بر لشکر گیاهان گل راست سلطنت
کوری کوکنار که حمال افسر است .
اثیر اخسیکتی .
نیست نظیر تو خصم خود نبود یک بها
تاج سر کوکنار و افسر نوشیروان .
خاقانی .
بود سر کوکنار حقه سیماب رنگ
غنچه که آن دید کرد مهره شنگرف سان .
خاقانی .
